Kolory stosowane w druku, życiu i technice

W naszych oczach znajdują się dwa rodzaje komórek światłoczułych. Pręciki przekazujące informację o natężeniu światła oraz czopki, które rozpoznają kolory. Przeciętny, zdrowy człowiek posiada trzy różne czopki odpowiadające za reakcję na trzy kolory nazywane kolorami podstawowymi. Tak naprawdę widzimy więc tylko żółty, czerwony i niebieski, pozostałe kolory są iluzją wynikającą z połączenia tych kolorów w różnych proporcjach. Natura jest najlepszym wynalazcą, dlatego ludzie często ją naśladują, a trójpodział kolorów znalazł zastosowanie w wielu innych miejscach. W tym artykule przybliżymy temat powstawania kolorów w różnych okolicznościach.

Odstępstwa od postrzegania kolorów

Jak ze wszystkimi cechami człowieka bywa, różni ludzie różnie postrzegają kolory. Pomijając całkowitą ślepotę barw, można rozróżnić dwie główne “wady” ich rozpoznawania. Jeśli oko nie zawiera czopka odpowiadającego za dany kolor, to mowa o dichromatyzmie. Wtedy jeden z kolorów zostaje wyłączony, a przedmioty go zawierające odbierane są w odcieniach szarości. Nazwa tego schorzenia zależy od rodzaju koloru i ma końcówkę -anopia. W przypadku istnienia wszystkich trzech czopków, ale przesunięcia szczytu postrzegania przez jeden z nich mowa o anomaliach, tworzenia nazw schorzeń jest analogiczne, jedynie końców zmienia się na -anomalia. Tritanomalia jest dla przykładu zaburzeniem widzenia światła niebieskiego, a tritanopia całkowitym brakiem możliwości jego postrzegania.

Może się jednak zdarzyć, że człowiek będzie posiadał cztery rodzaje czopków. Jest to niezwykle rzadkie, a największe szanse mają na to kobiety posiadające dwie różne kopie genów, z czego często jedna z nich pojedynczo wywołałaby anomalię wspomnianą wcześniej.

RGB – jak powstają kolory na monitorze komputera

Pojedynczy piksel na ekranie komputera również posiada trzy składowe. Są one podobne do tych, na które reaguje ludzkie oko, z tym, że żółty został zastąpiony zielonym. RGB jest więc skrótem od angielskich nazw tych trzech kolorów (Red Green Blue).

Wartość ich natężenia mieści się w granicach od 0 do 255. Ta liczba określa stopień przepuszczania koloru przez polaryzator, 0 oznacza jego całkowite zasłonięcie, a 255 największe możliwe odsłonięcie. Tym samym wpisując w pola RGB wartości 0:0:0 otrzymamy czarny, a efektem końcowym liczb 255:255:255 będzie biały.

Standardowo do kodowania jednej barwy składowej używa się ośmiu bitów, z czego wynika liczba 256 możliwych wartości. Im większa sumaryczna wartość zapisana w systemie RGB tym jaśniejszy będzie piksel.

W przeciwieństwie do światła, większe nasycenie barwników sprawia, że obraz staje się ciemniejszy. Łączenia kolorów powstają więc w procesie tak zwanej syntezy subtraktywnej, czyli odejmowania od białego, w przypadku światła mowa o sumowaniu poszczególnych czynników, czyli syntezie addytywnej. Kolory na wydruku zależą również od samego podłoża, ten sam wydruk na szkle, folii i papierze będzie wyglądał inaczej, nawet jeśli użyjemy tego samego rodzaju barwnika w jednakowych proporcjach. Wynika to nie tylko z podstawowego koloru podłoża, ale również z jego właściwości optycznych.

CMYK – podstawowe kolory drukarskie

Najpopularniejszym zestawem kolorów w przemyśle drukarskim jest CMYK, czyli cyjan, magenta, żółty i czarny (ang. Cyan, Magenta, Yellow, Black). Choć skrót nie do końca się zgadza, to został tak sformułowany, by nie wprowadzać w błąd literą B, która kojarzy się z niebieskim (Blue). Cyjan jest kolorem, który w zapisie RGB oznaczany jest jako 0:255:255, co w teorii oznacza zielono-niebieski, jednak przez różnicę wspomnianej wcześniej, kolor ten odbierany jest jako sinoniebieski lub szarobłękitny. Analogiczne właściwości posiada Magenta (R:G:B = 255:0:255) oraz żółty (255:255:0). Dzięki temu łatwo jest przełożyć obraz cyfrowy na obraz drukowany.

Drukarki wykorzystujące technologię barw CMYK drukują warstwowo osobno każdy kolor. Warto przy tym wspomnieć, że prawdziwie czarny osiąga się poprzez nałożenie w pełni każdego z kolorów i dopiero na koniec nałożenie czarnego. Z tego powodu drukarki domowe często odmawiają wydruku czarno-białego gdy zabraknie im kolorowego tuszu. Wydruk monochromatyczny, wykorzystujący jedynie czarny tusz, jest znacznie mniej intensywny i na wielu drukarkach bardziej przypomina szary niż faktycznie czarny.